هشدار جدی در مورد شیوع سرخک در کشور | علایم و راه پیشگیری از سرخک

سرخک به صورت نگران کننده ای در کشور گسترش یافته است . بسیاری معتقدند سرخک از کشور افغانستان به ایران منتقل شده است. متاسفانه کودکان زیادی به دلیل سرخک در افغانستان فوت کرده اند. باید بیماری سرخک را جدی بگیریم و فعلا تنها راه پیشگیری از سرخک تزریق واکسن است.

به گزارش روابط گستر معاون بهداشت وزارت بهداشت در نامه ای خطاب به معاونین بهداشت دانشگاه های علوم پزشکی بر ضرورت تزریق واکسن سرخک تاکید و نسبت به احتمال شیوع این بیماری هشدار داد.

متن نامه به شرح زیر است:

به استحضار می رساند طغیان شدید سرخک در افغانستان همچنان ادامه دارد و از ابتدای سال 2021 تا کنون 48366 مورد ابتلا و 250 مورد مرگ را به همراه داشته که از این تعداد 192 مورد مرگ در کودکان بوده است. سازمان جهانی بهداشت نسبت به افزایش نگران کننده موارد در این کشور هشدار داده بویژه اینکه پوشش پایین واکسیناسیون با شیوع بالای سو تغذیه در افغانستان همراه شده است.

در طی دو هفته گذشته نظام بهداشتی کشور افغانستان عملیات واکسیناسیون تکمیلی برای 1.2 میلیون کودک در 49 شهرستان از 26 استان را به اجرا گذاشته است تا شاید بتواند همه گیری یاد شده را مهار نماید به تبعیت همه گیری شدید سرخک در افغانستان، در طی ماههای اخیر تعداد موارد وارده کشور رو به افزایش بوده و بیماران در استان های مختلف شناسایی شده اند که می تواند وضعیت حذف بیماری سرخک را در کشورمان متاثر نماید.

لذا ضروری است اقدامات ذیل به دقت مورد توجه قرار گیرد " موارد تاخیری نوبت اول و دوم MMR در اسرع وقت شناسایی و نسبت به واکسیناسیون آنها اقدام شود - آموزش و بازآموزی کارکنان بهداشتی و واکسیناتورها در خصوص نحوه نگهداری، بازسازی واکسن و تزریق صحیح آن انجام شود.

در تمامی شهرستان ها پوشش نوبت اول و دوم MMR باید بالای 95٪ باشد معیار محاسبه پوشش نیز سامانه های الکترونیک سلامت هستند لذا ورود داده های واکسیناسیون در سامانه ها، مورد تاکید و نظارت دقیق قرار گیرد .

حساس سازی و هشدار به مراکز بهداشتی درمانی سرپایی و بستری اعم از دولتی و خصوصی در خصوص طغیان سرخک انجام تا در برخورد با هرگونه تپ و بثورات جلدی ماکولوپاپولر بلافاصله اقدامات جداسازی تنفسی برای پیشگیری از انتقال احتمالی سرخک به سایرین انجام شود.

گزارش فوری هر گونه تب و بثورات جلدی (بخش دولتی و با خصوصی) الزامی است تا به سرعت بتوان در جهت تائید و یا عدم تایید آزمایشگاهی آن اقدام نمود. تاخیر در شناسایی و یا عدم گزارش موارد سبب چرخش ویروس سرخک در جامعه و عدم کنترل آن می شود.

بررسی اپیدمیولوژیک کامل موارد، جستجوی دقیق منشا ابتلا و تهیه نمونه و برولوژی برای تعیین ژنوتایپ ویروس برای طبقه بندی نهایی بیمار الزامی است.

واکسیناسیون تکمیلی با واکسن MR در مناطق تجمع اتباع غیر ایرانی (بویژه برای جدید الورودها) در اولویت قرار گرفته و از ایمن شدن اتباع غیر ایرانی در کشور اطمینان حاصل نمایید.

ذخیره مکفی از واکسن MR و یا MMR برای پاسخ سریع به طغیان در همه دانشگاه ها فراهم باشد.

مسافرین به کشور افغانستان نسبت به بیماری سرخک و علایم آن اطلاع رسانی شوند و همچنین از واکسینه بودن خود مطمئن باشند. در صورت شک به سابقه واکسیناسیون دریافت یک نوبت MR توصیه می شود.

دکتر کمال حیدری معاون وزارت بهداشت

**فراخوان واکسیناسیون کودکان ایرانی و مهاجر زیر 5 سال
به گزارش روابط گستر رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت با هشدار نسبت به خطر افزایش بروز سرخک در کشور به دلیل شرایط این بیماری در کشور همسایه، از ساکنین کشور خواست که فارغ از ملیت اگر کودک زیر 5 سال دارند و به دلیل کرونا واکسیناسیون‌ کودک‌شان را به تعویق انداختند حتما برای تکمیل برنامه واکسیناسیون کودک خود علیه سرخک اقدام کرده و به مراکز بهداشتی مراجعه کنند.

دکتر سید محسن زهرایی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه سرخک یک بیماری ویروسی است، گفت: راه انتقال ویروس سرخک از طریق تنفس و قطرک‌های تنفسی است و مسری‌ترین عامل عفونی شناخته شده است؛ به نحوی که اگر فردی مبتلا به بیماری در اتاق در بسته‌ای باشد و بعد از 10 دقیقه از اتاق خارج شود ممکن است اگر فردی که ایمنی کافی ندارد، پنج دقیقه پس از او وارد اتاق شود باز هم به بیماری مبتلا شود.

او درباره علائم بالینی بیماری، بیان کرد: دوره نهفتگی بیماری حدود دو هفته است و پس از این مدت علائم بیماری با تب ظاهر شده و با بی‌حالی و بی‌اشتهایی ادامه می‌یابد. تب می‌تواند بیشتر شود تا جایی که به 40 درجه هم برسد؛ بعد از یک دوره تبِ سه تا چهار روزه علائم دیگری هم ظاهر می‌شود که‌ مهم‌ترین آن دانه‌های قرمز رنگی است که بر روی صورت و گردن شروع می‌شود و به پایین بدن منتشر می‌شود. این دانه‌ها از بالا به پایین کم‌کم پاک می‌شوند. مدتی که این دانه‌ها بر روی بدن فرد است حدود پنج روز است. دو تا سه روز اول که دانه‌ها ظاهر می‌شود، تب هم هنوز ادامه دارد به همین دلیل علامت اصلی که برای تشخیص این بیماری کمک می‌کند تب و بثورات قرمز رنگ سطح پوست است.

وی افزود: بیماری سرخک می‌تواند با علائم تنفسی، سرفه و آبریزش بینی و قرمز شدن مخاط چشم هم همراه باشد. سرخک ممکن است در مواردی شدید بروز کند و حتی منجر به مرگ شود. در موارد همه‌گیری بیماری ممکن است بین یک تا پنج درصد مرگ در بیماران رخ دهد. افرادی که معمولا ضعف سیستم ایمنی یا سوء تغذیه دارند بیشتر به عوارض سرخک مبتلا می‌شوند. سرخک می‌تواند به سرعت در یک جامعه پخش شده و همه‌گیری‌های بزرگ ایجاد کند و این در حالی است که سرخک توانایی بروز فرم‌های شدید و یا مرگ و میر هم دارد.

او تاکید کرد: در مورد مرگ و میر ناشی از سرخک در دنیا، سازمان بهداشت جهانی یک برنامه‌ای از سال 2000 میلادی آغاز کرد و هدفگذاری کرد تا تقریبا همه کشورها برنامه واکسیناسیون را به نوعی جلو برند که بتوانند تا سال 2015 به میزان 90 درصد جلوی مرگ و میر ناشی از سرخک را بگیرند. زمان شروع برنامه تعداد 800 هزار مرگ در سال در کودکان کمتر از پنج سال ناشی از ابتلا به سرخک رخ می‌داد که در نهایت تاکنون مرگ سرخک تا 84 درصد در جهان کاهش یافته است و این موفقیت بسیار بزرگی است.

زهرایی ادامه داد: خوشبختانه سرخک به درمان دارویی ویژه نیاز ندارد، اما پیشگیری از آن بسیار راحت بوده و واکسن موثری هم دارد که سال‌های طولانی است این واکسن در ایران و جهان استفاده می‌شود. واکسن سرخک در کشور ما در قالب واکسن سه گانه MMR که واکسن ترکیبی علیه بیماری‌های سرخک،‌ سرخجه و اوریون است، استفاده می‌شود. این واکسن در دو نوبت در سن 12 و 18 ماهگی به کودکان تزریق می‌شود. همچنین افرادی که در جریان یک همه‌گیری در معرض بالای ابتلای به بیماری باشند ممکن است به عنوان دز تکمیلی لازم باشد که واکسن دریافت کنند.

وی افزود: در مورد سرخک از آنجایی که طی سالیان گذشته پوشش خوبی در واکسیناسیون این بیماری داشتیم و نظام مراقبت هم موارد بیماری را رصد کرده است، توانستیم حدود 3 سال قبل تاییدیه سازمان بهداشت جهانی را مبنی بر حذف ویروس بومی سرخک از کشور را دریافت کنیم که موفقیتی بزرگ و حاصل دستاورد نظام سلامت بود. باید بدانیم که فقط 3 کشور بحرین،‌ عمان و ایران در منطقه خاورمیانه موفق به دستیابی به این تاییدیه شدند. در کشور ما با توجه به جمعیت بالا و مرزهای مشترک زیادی که با کشورهای افغانستان،‌ پاکستان و عراق دارد طبیعتا دستاورد حذف سرخک برجسته‌تر از دو کشور دیگر است اما این به معنای به صفر رسیدن خطر بیماری سرخک نیست.

رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، اظهار کرد: اکنون بیش از 21 سال است که هیچ موردی از بیماری فلج اطفال در کشور نداریم، اما این به معنای آن نیست که دیگر در معرض خطر فلج اطفال نیستیم؛ زیرا همچنان این بیماری در کشورهای همسایه ما مانند افغانستان و پاکستان گردش دارد و افراد را مبتلا می‌کند و می‌تواند با سفرهای بین‌المللی به ایران بیاید. همانطور که مردم می‌بینند کرونا از کشوری به کشور دیگر می‌رود، سایر بیماری‌های عفونی نیز چنین هستند؛ پس درست است که گواهی حذف سرخک بومی را دریافت کردیم اما سرخک در اطراف ما فراوان است و علت آن ضعف واکسیناسیون در کشورهای همسایه بویژه در افغانستان و پاکستان است. این در حالی است که کرونا هم به برنامه واکسیناسیون این دو کشور آسیب جدی وارد کرد و باعث همه‌گیری‌های بزرگی در این دو کشور شد.

او ادامه داد: بنابر اطلاعاتی که داریم پاکستان حدود 4 ماه قبل برنامه واکسیناسیون وسیعی را شکل داد که امیدواریم توانسته باشد موفق بوده باشد. گزارش اخیر کشور افغانستان هم نشان می‌دهد که بیش از 48 هزار مورد ابتلا به سرخک طی یک سال و سه ماه گذشته در افغانستان رخ داده که نزدیک به 250 مورد مرگ در کودکان به همراه داشته است و این نشان دهنده شدت و وسعت این همه‌گیری در این کشور است و باید توجه کنیم که سرخک مسری‌ترین عامل عفونی است که با سفرها و ترددها به راحتی می‌تواند وارد ایران هم بشود.

زهرایی با اشاره به تحولات اخیر کشور افغانستان که به دنبال آن شاهد افزایش مهاجرت مردم این کشور به ایران بودیم، تصریح کرد: برخی از این افراد به شکل غیرمجاز وارد کشور می‌شوند که این موضوع ریسک افزایش بار سرخک در کشور را افزایش می‌دهد. در سال 2021 ( از زمستان 99 تا آخر آذر 1400) ما بیش از 103 مورد تایید شده بیماری سرخک در ایران شناسایی کردیم و طی سه ماهِ 2022 نیز نزدیک به 48 مورد دیگر سرخک ( 34 غیرایرانی و 14 ایرانی) در ایران شناسایی کردیم که عمده این افراد اتباع غیرایرانی هستند. در نیمه اول سال 1400، دو مورد مرگ ناشی از سرخک داشتیم.

او تاکید کرد: نکته مهم این است که حتی افرادی که واکسینه باشند هم اگر در مواجهه بالا با سرخک قرار گیرند احتمال اینکه مبتلا شوند وجود دارد. سال گذشته برای اینکه بتوانیم جلوی انتقال بیماری را بگیریم و برای افزایش پوشش واکسیناسیون تلاش کردیم از هرگونه تاخیر در واکسیناسیون از طریق اطلاع رسانی جلوگیری کنیم؛ همچنین در استان‌های جنوب شرقی برنامه واکسیناسیون تکمیلی سرخک را در آذرماه سال 1400 انجام دادیم و گروه سنی 9 ماه تا 7 سالِ تمام کودکان ایرانی و غیرایرانی در این برنامه واکسینه شدند زیرا عمده مبتلایان در این گروه سنی بودند و به همین دلیل واکسن برای این گروه سنی دوباره تزریق شد. نزدیک به یک میلیون و 200 هزار کودک در این برنامه واکسنه شدند و این کمک کرد که تا حد زیادی در آن منطقه بیماری را مهار کنیم.

وی افزود: افغانستان حدود سه هفته قبل برنامه واکسیناسیون تکمیلی انجام داد و شاید بتواند سرخک را کنترل کند. با کاهش شدت بیماری در کشورهای همسایه قطعا موارد کشور ما هم کاهش می‌یابد. از مردم خواهش می‌کنیم همه ساکنین کشور ایران فارغ  از ملیت اگر کودک زیر پنج سال دارند و به دلیل کرونا واکسیناسیون‌شان را به تعویق انداختند حتما برای تکمیل برنامه واکسیناسیون کودک خود اقدام کرده و به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنند.

زهرایی بیان کرد: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که گاها پوشش واکسیناسیون در اتباع غیرایرانی که در کشور زندگی می‌کنند پایین‌تر است و این نشان می‌دهد که در این زمینه ناآگاهی وجود دارد؛ زیرا این افراد تصور می‌کنند واکسیناسیون برایشان پولی است یا واکسن فقط به ایرانی‌ها تزریق می‌شود و یا اینکه فکر می‌کنند اگر برای تزریق واکسن اقدام کنند، چون به شکل غیرقانونی وارد کشور شدند، آنها را به کشور خود بازمی‌گردانند.

رییس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، تاکید کرد: واکسیناسیون برای همه افراد رایگان است و صرف نظر از ملیت برای همه یکسان انجام می‌شود. همه کودکان می‌بایست در دو نوبت واکسن سرخک را تزریق کرده باشند پس اگر در هر سنی متوجه می‌شوید واکسیناسیون کودک‌تان کامل نیست به مراکز بهداشتی مراجعه کنید.

**طغیان سرخک در کشور همسایه/ علائم سرخک در کودکان چیست؟
تسنیم نوشت: فوق تخصص بیماری‌های عفونی کودکان ضمن اشاره به علائم سرخک، درباره اهمیت واکسیناسیون در جلوگیری از ابتلا به بیماری سرخک و کنترل آن توضیح داد.

وزارت بهداشت از طغیان شدید سرخک در افعانستان و افزایش تعداد بیماران واردشده به ایران خبر داده و بیماران در استان‌های مختلف شناسایی شده‌اند؛ بنابراین وزارت بهداشت بر تکمیل واکسیناسیون کودکان تأکید دارد.

دکتر علیرضا ناطقیان، فوق تخصص بیماری‌های عفونی کودکان درباره شیوع بیماری سرخک گفت: بیماری سرخک در سال‌های اخیر در ایران از حالت بومی خارج شده است و به مرحله ریشه‌کنی ویروس سرخک رسیده‌ایم؛ به طوری که ایران در سال‌های پیش گواهی حذف سرخک را از سازمان جهانی بهداشت دریافت کرد.

وی افزود: پس از ورود تعداد زیادی از مهاجران افغانستانی به ایران، موارد ابتلا به سرخک به خصوص در مناطق شرقی کشور افزایش پیدا کرده است که اگر واکسیناسیون کودکان به موقع و صحیح انجام شود مشکلی برای کنترل سرخک ایجاد نخواهد شد.

**علائم سرخک چیست؟

ناطقیان درباره علائم بیماری سرخک ادامه داد: علائم این بیماری در ابتدا شبیه سرماخوردگی بروز پیدا می‌کند و شامل سرفه، آبریزش بینی و ترشحات چشمی است که به تدریج با تب بالا همراه می‌شود. 

فوق تخصص عفونی کودکان تصریح کرد: سپس در داخل دهان کودک یکسری ضایعات ایجاد می‌شود و از روز سوم تا چهارم بیماری، علائم پوستی بیماری آغاز می شود؛ این علائم در روزهای اول به صورت دانه‌های قرمز مجزا از هم در صورت دیده می‌شود و در روزهای بعدی، در بدن و سپس روی دست و پا ظاهر می‌شود.

وی گفت: این علائم ممکن است در کودکانی که یک دوز واکسن سرخک زده خفیف‌تر باشد. 

فوق تخصص بیماری‌های عفونی کودکان درباره سن شایع بروز بیماری سرخک بیان داشت: ابتلای کودکان به سرخک، بستگی به وضعیت واکسیناسیون آن‌ها دارد. در کشور ما در 12 و 18 ماهگی کودکان، واکسن MMR تزریق می‌شود اما متاسفانه با شیوع کرونا به دلیل عدم مراجعه به موقع والدین به مراکز بهداشتی برای تزریق واکسن سرخک به کودکان، پوشش واکسیناسیون کودکان در کشور اندکی کاهش یافته است اما الان با توجه به شیوع سرخک در کشورهای همسایه، باید نسبت به واکسیناسیون روتین کودکان اقدام شود.

به گفته وی سرخک سرایت‌پذیری بسیار بالایی دارد و حتی قرار گرفتن یک کودک سالم در اتاق فرد مبتلا، می‌تواند باعث ابتلای او شود. گروه‌های سنی حساس و در معرض خطر سرخک، شیرخواران و نوجوانان هستند.

هشدار جدی در مورد شیوع سرخک در کشور | علایم و راه پیشگیری از سرخک