به گزارش زینب زرین فر خبرنگار روابط گستر، صنعت فولاد ایران در مواجهه با چالش‌های فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی ناگزیر به استفاده از ظرفیت علمی دانشگاه‌ها شده است. فولاد مبارکه با راه‌اندازی سامانه‌های مدیریت پژوهش، اعطای پژوهانه و توسعه مراکز نوآوری، چارچوبی ساختاری برای تعریف نیازهای تحقیقاتی و تسهیل انتقال فناوری ایجاد کرده است. این رویکرد با تعریف روشن اهداف و تخصیص بودجه‌های مشخص، شکاف میان نظریه و عمل را پر می‌کند. تمرکز بر پروژه‌های کاربردی سبب شده پژوهش‌ها به نیازهای واقعی خط تولید پاسخ دهند و از مسیر صرفاً نظری فاصله بگیرند.
شبکه پژوهشی و اولویت‌های تحقیقاتی
فولاد مبارکه در سال‌های اخیر با انتشار فراخوان اولویت‌های پژوهشی و راه‌اندازی سامانه «پژوهان»، پلی میان مسائل میدانی کارخانه و ظرفیت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها برقرار کرده است. این سامانه امکان ثبت، ارزیابی و حمایت مالی از پایان‌نامه‌ها و پروژه‌های کاربردی را فراهم کرده و به دانشگاه‌ها اجازه داده طرح‌های خود را با نیازهای واقعی صنعت تطبیق دهند.
همکاری با دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، تهران و سایر دانشگاه‌های کشور نه تنها به تعریف دقیق مسائل انجامیده بلکه به توسعه زیرساخت‌های آزمایشگاهی مشترک و حضور تیم‌های تحقیقاتی در خطوط تولید منجر شده است. یکی از سازوکارهای موفق، برگزاری نشست‌های مشترک ماهانه میان مدیران فنی و اعضای هیئت‌علمی برای بازبینی روند پروژه‌هاست.
فراخوان‌های پژوهشی به صورت دوره‌ای منتشر می‌شود و به پروپوزال‌های منتخب، گرنت پژوهشی و دسترسی به آزمایشگاه‌های صنعتی اعطا می‌گردد. این شبکه باعث شده واحدهای تحقیق و توسعه در استان‌ها فعال شوند و مسائل محلی کارخانه‌ها نیز به‌عنوان موضوعات پژوهشی مطرح گردند. برخی پروژه‌ها با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان و کارگاه‌های دانشجویی به اجرا درآمده و توسعه نمونه‌های اولیه را تسریع کرده‌اند. هم‌افزایی میان آزمایشگاه‌های دانشگاهی و صنعتی نیز امکان آزمون‌های بزرگ‌مقیاس و شبیه‌سازی نزدیک به واقعیت را فراهم ساخته است.
محورهای تحقیقاتی و دستاوردهای فنی
محورهای کلیدی پروژه‌ها شامل طراحی آلیاژهای جدید، بهینه‌سازی فرایندهای ریخته‌گری و نورد، توسعه پوشش‌ها و فرایندهای حرارتی و بهره‌گیری از تحلیل داده و صنعت 4.0 برای کنترل کیفیت است. از نتایج ملموس می‌توان به کاهش ضایعات، افزایش بازده تولید و تولید ورق‌های با مشخصات فنی ویژه برای صنایع نفت، گاز و خودرو اشاره کرد.
همچنین پژوهش‌هایی در زمینه بازچرخانی آب و کاهش مصرف انرژی، به‌ویژه در خطوط با مصرف بالا، دنبال شده که هم صرفه‌جویی اقتصادی و هم کاهش اثرات زیست‌محیطی را در پی داشته است. تحقیقات درباره آلیاژهای کم‌هزینه و در عین حال مقاوم، از پروژه‌های پرکاربرد به شمار می‌آید.
استفاده از حسگرها و سیستم‌های پیش‌بینی خرابی با تکیه بر یادگیری ماشین، به کاهش توقفات ناخواسته خطوط تولید انجامیده است. از سوی دیگر، پروژه‌های مرتبط با پوشش‌های مقاوم در برابر خوردگی، ماندگاری محصولات را در محیط‌های سخت افزایش داده‌اند. همچنین تحقیقات مرتبط با بهینه‌سازی کوره‌ها و فرآیندهای گرمایی، موجب صرفه‌جویی معناداری در مصرف انرژی شده است. پژوهش در زمینه افزودنی‌های فرآیندی و کنترل ترکیب شیمیایی مذاب نیز به ثبات خواص مکانیکی محصول کمک کرده است.
تجاری‌سازی، اختراعات و چشم‌انداز اقتصادی
یکی از نقاط قوت این همکاری‌ها، توانایی تبدیل نتایج پژوهشی به محصولات و فرایندهای عملیاتی است. فولاد مبارکه از طریق ایجاد صندوق‌های حمایت از هسته‌های فناور و اعطای پژوهانه، مسیر تجاری‌سازی را هموار کرده است. این روند به ثبت اختراعات داخلی، خلق محصولات با ارزش افزوده بیشتر و کاهش هزینه‌های تولید در بخش‌های مختلف منجر شده است.
نمونه‌هایی از ثبت اختراعات صنعتی، اعتماد سرمایه‌گذاران را افزایش داده و ورود سرمایه بخش خصوصی به پروژه‌ها را تسهیل کرده است. برخی تیم‌های دانشگاهی توانسته‌اند نمونه‌های آزمایشگاهی خود را به‌صورت پایلوت وارد خطوط تولید کنند و بازخورد صنعتی دریافت نمایند.
استانداردسازی نتایج پژوهشی و توسعه مستندات فنی، مسیر ورود محصولات دانش‌بنیان به بازار را تسهیل کرده است. ایجاد بازارهای هدف برای این محصولات و تلاش برای صادرات نمونه‌های فناورانه، از دیگر نتایج قابل انتظار است. همکاری‌های بین‌المللی که برخی دانشگاه‌ها مدیریت کرده‌اند، به تبادل دانش و دسترسی به تجهیزات پیشرفته منجر شده است.
تجربه همکاری‌های پژوهشی فولاد مبارکه در سال 1404 نشان می‌دهد اتصال هدفمند صنعت به دانشگاه‌ها نه تنها به ارتقای کیفیت محصولات و کاهش هزینه‌ها انجامیده بلکه زیربنایی برای نوآوری‌های آتی و توسعه بازارهای صادراتی فراهم کرده است. برای تداوم این حرکت، ضروری است نهادهای حاکمیتی و بانک‌ها نیز مکانیزم‌های مالی و حمایتی بلندمدت ایجاد کنند. استمرار این مدل همکاری مستلزم شفافیت در قراردادها، حمایت از مالکیت فکری و ایجاد زیرساخت‌های اقتصادی است.
با ادامه این مسیر، انتظار می‌رود سهم محصولات با ارزش افزوده بالا در سبد تولید فولاد مبارکه افزایش یابد و اثرات مثبت آن در شاخص‌های مالی و اقتصادی کشور نمایان شود. پایداری پژوهش و تجاری‌سازی صنایع، کلید عبور از محدودیت‌ها و رشد پایدار اقتصاد ملی است.
0 دیدگاه